ULTRASONUN YARARLARI VE ZARARLARI NELERDİR?
Ultrason pek çok hastalık için, hastalığın teşhisinde kullanılan bir görüntüleme tekniğidir. Ayrıca ultrason özellikle gebelikte bebeğin gelişimini görüntülemek için büyük önem taşır. Ailelerin hem bebeğin sağlığı hakkında bilgi alma hem de bebeğin cinsiyetini öğrenme konusunda sıkça başvurduğu bir görüntüleme tekniğidir. Peki ultrason nedir, nasıl çalışır, ultrasonun zararları var mıdır? Tüm bu konuları Özel Fatma Hatun Hastanesi Radiodiagnostik ve Radyoloji doktoru Uzm. Dr. Murat Akfırat ile konuştuk.
Haber: Elif SARIHAN
Dünyada ardı ardına teknolojik buluşlar yapılıyor. Her yeni teknolojik buluş kısa zamanda tıbbın da hizmetine giriyor. Teknoloji daha iyi tanı konulması ve daha iyi tedavi sağlanmasında doktorların en önemli yardımcısı oluyor. Bu modern buluşlardan biri de ultrason cihazı. Bu cihazla doktorlar hastanın iç organlarını ayrıntılı biçimde görebilirler. Bu nedenle Ultrason tıbbın hemen her alanında geniş uygulama alanı bulmuştur. Özel Fatma Hatun Hastanesi Radiodiagnostik ve Radyoloji doktoru Uzm. Dr. Murat Akfırat ile ultrason cihazı hakkında merak edilenleri konuştuk.
ULTRASONOGRAFİ NEDİR?
Kulağın işitemeyeceği kadar yüksek frekansta ses dalgaları kullanılarak iç organların görüntülerinin elde edildiği bir tıbbi görüntüleme yöntemidir.
ULTRASONOGRAFİ VÜCUDA ZARARLI MIDIR?
Ultrasonografide ses dalgaları kullanıldığından vücuda herhangi bir zararı, yan etkisi yoktur. Özellikle gebeliğin başından sonuna kadar anne karnındaki bebeğe rahatlıkla ve gerekli görüldüğü her durumda güvenle ve sıklıkla uygulanır. İnceleme sırasında ağrı oluşmaz. Ultrasonografide röntgen ışınları ve radyasyon yoktur.
ULTRASONOGRAFİ NE İŞE YARAR?
Uygulanmasının kolay ve zararsız olması sebebiyle ultrasonografi iç organların görüntülenmesi ve hastalıkların tanınmasında sıklıkla kullanılmaktadır.
ULTRASONOGRAFİ İLE HANGİ ORGANLAR İNCELENİR?
En sıklıkla karın içi organlarının hastalıklarının teşhisinde kullanılmaktadır. Karaciğer, safra kesesi, safra yolları, dalak, pankreas, karındaki ana damarlar, böbrekler, idrar yolları, idrar kesesi ve prostat gibi organlar ultrasonografi ile incelenerek teşhiste değerli bilgiler elde edilir. İkinci en sık kullanım alanı kadın hastalıkları ve gebelik takibidir. Gebelik sırasında bebeğin doğuma kadar olan serüveni ultrasonografi ile başından sonuna kadar rahatlıkla izlenir ve anormal durumlar kolaylıkla farkedilebilir. Anne karnındaki bebeğin vücut yapısı ve bazı anormal durumlar erkenden teşhis edilebilir. Bunların dışında meme, tiroid bezi (guatr tetkiki), tükrük bezleri, kaslar ve bazı eklemler, erkekte dış genital organlar, vücudun kol, bacak ve boyundaki ana damarları ultrasonografinin kullanıldığı organlardır. Ayrıca çocuklarda doğumdan itibaren bıngıldaklar kapanana kadar kafa içindeki yapılar, beyin, beyincik hakkında da tam yeterli olmasa da kıymetli bilgiler hızlı bir şekilde elde edilebilir. Çocuklarda kalça çıkığının erken teşhisinde kıymetli bilgiler veren ultrasonografi, apandisit iltihaplanmasının erken teşhisinde de önemlidir.
ULTRASONOGRAFİNİN TEŞHİSTE KULLANILAMADIĞI ORGANLAR VAR MIDIR?
Ses dalgaları hava ve gaz ihtiva eden yerlerden geçerken görüntü kalitesi bozulduğu için, ultrasonografi içinde hava, akciğer gibi organların hastalıklarının teşhisinde kullanılmaz. Ayrıca ses dalgaları kemik yapıların yüzeylerinden yansıdığı için kemiğin kenarları görülmekle birlikte iç yapısı görülemez.
ULTRASONOGRAFİ HANGİ YAŞLARDA VE HANGİ SIKLIKTA ÇEKİLİR?
Ultrasonografi her yaşta, gerek duyulan her anda yapılabilir.
ULTRASONOGRAFİ İÇİN EN UYGUN ZAMAN VE ÖN HAZIRLIKLAR NELERDİR?
Ultrasonografi tetkiki için uygunluk inceleme yapılacak organa göre değişmektedir. Karaciğer ve safra yollarının tetkiki için en uygun zaman sabah saatleri ve hastanın tetkike aç karnına gelmiş olmasıdır. Sabah saatlerinde hem barsak gazları az olacağından hem de safra kesesi aç karnına iken dolu olacağından karaciğer ve safra yolları hakkında yeterli görüntüler rahatlıkla alınır. Aşırı kilolu hastalarda ve barsak gazlarının miktarının fazlalığı tetkikin yapılışını güçleştiren en büyük sebeptir. Acil durumlarda bu şartların yerine gelmiş olması aranmaz. Mevcut durum ne ise onunla yetinilerek bilgi alınmaya çalışılır.
Alt karın organları olan idrar kesesi, prostat, rahim ve yumurtalıklar ultrasonografi ile incelenirken açlık şart olmayıp, genellikle idrar torbasının dolu olması gerekir. Kadınlarda rahim ve yumurtalıkların incelenmesi dışarıdan değilde vajinal yolla yapılacaksa idrar torbasının boş olması gerekir. Gebeliğin ilk üç ayında idrar torbasının dolu olması daha iyi görüntü alınmasını sağlarken daha sonraki gebelik aylarında idrar torbasının dolu olması gerekmemektedir.Göz, meme, tiroid bezi, tükrük bezleri, karın içindekiler hariç diğer boyun ve kol-bacak damarları, erkeklerde testis ve penis gibi dış genital organ incelemelerinde herhangibir ön hazırlık gerekmez.
ULTRASONOGRAFİ NASIL ÇEKİLİR?
Ultrasonografi incelemesi sırasında incelenecek bölgeye göre hastaya bazı pozisyonlar verilir. Karın içi organların incelemesi organların hareketlerini durdurmak amacıyla hastaya aralıklı olarak nefes tutturularak yapılır. Diğer bölgelerin tetkiklerinde vücudun hareketsiz tutulması yeterlidir. Ultrasonografinin vücut üzerinde gezdirilen parçasına prob denir. Prob ile cilt arasında jel olması ses dalgalarının vücuda kayıpsız geçmesini, dolayısıyla da görüntünün kaliteli olmasını sağlar. Vücuda sürülen ve jel denilen bu akışkan madde yağ, kir içermez, elbiselerde leke bırakmaz. Her hasta için bir kere kullanılır ve tetkik bittikten sonra vücuttan kağıt peçete ile silinerek alınır.
etkik bittikten sonra vücuttan kağıt peçete ile silinerek alınır.