BOLU FETHİ VE TÜRKLEŞMESİ
Ertuğrul, Osman, Orhan, Yıldırım, Çelebi Mehmed, II. Mehmed ve Fatih Sultan Mehmet. Osmanlıların liderleridir. Bolu fetihleri onların zamanında başlamış ve XV. yy. da sona ermiştir. Ertuğrul, Sakarya’nın sol tarafında yurd tutmuş, Bizans gazalarını devam ettirmiştir. Oğlu Osman, 1299’da kendi adı ile bilinen hanedanın kurucusudur. O ve halefleri zamanında Osmanlı Beyliği, Sultanlığı ve Devleti siyasi ve askeri hadiselerin neticesi olarak, büyümüş ve Osman Gazi, Sakarya boyundaki Geyve, Taraklı ve Göynük akınlarını gerçekleştirmiştir. Kendisine ahiler, şeyhler ve dost ileri gelenler yardımcı oldular. Orhan Gazi, beyliği en geniş sınırlarına kavuşturmak için askeri faaliyetlerini devam ettirdi. Geyve, Alp Suyu. Karaçebiş, Regio Tarsia, Kocaeli Yarım adası, Nikomedia, Karadeniz kıyıları, Bolu, Gerede tarafları, Ereğli dışında sahil bu akınlarda ele geçirilmiştir. Oğlu Süleyman paşa Göynük ve Mudurnu’da adaletle, insan sevgisi ile fetihler yapmıştır. Rum ahali onun yönetiminden son derece memnundu. Süleyman paşa Göynük, Mudurnu, Üskübü ve Akyazı’da birçok hayır eseri bırakmıştır. Yıldırım Beyazıt da Mudurnu, Bolu ve Çağa’da birçok mimari eserin sahibidir.1402 Ankara Savaşından sonra Anadolu’da ve Bolu’da da siyasi dengeler değişmiştir.
Fetret Devri mücadeleleri zamanında Bolu ve çevresi siyasi çekişmelere sahne olmuştur. Timur ve ordusunun Anadolu’yu işgalinden Bolu’da nasibini almıştır. Bolu, Mudurnu, Göynük ve çevresi harap olmuştur.1402 Ankara savaşında Beyazıt ve oğlu Musa esir alınmışlardır. Beyazıt’ın diğer oğulları İsa, Süleyman ve Mehmet(çelebi) Timur bozgunundan kaçmayı başarmışlardır. Ankara savaşından sonra Musa Çelebi ve muhtemelen Şehzade Mustafa Timurlenk’in elindeyken, Süleyman, Mehmet ve İsa Taht üzerinde ki iddialarını desteklemek üzere kendilerine müttefik aramaya başladılar. Fetret Devrinin galibi olan Çelebi Mehmet’in adı kasidecisi aracılığı ile bizlere ulaşmıştır. Klasik Divan şiirinin kurucularından İskenderrname yazarı ünlü şair Ahmedi (öl.1411)Süleyman Çelebinin katli üzerine(1411)Yıldırım Beyazıt’ın diğer oğlu Çelebi Mehmet’in yanına sığınmış ve onun ağzından(sohbetinde) Çelebinin başından geçenleri Ahval-i Sultan Mehemmed adı altında kaleme almıştır. Timur’un İzmir’i(1403) aldıktan sonra İç Anadolu’ya yönelmiş yolda Beyazıt’ın ‘’yüzük kaşında ki ağuyu’’içip intihar ettiğini(5 Mart 1403) öğrenince Beyazıt’ın bütün topraklarında egemenliğini ilan etti. Timur güzel söz ve vaatlerle Çelebi Mehmet’i yanına gelmesini(kızımı vereceğim diyordu) bildirdi. Çelebi Mehmet, yanındakiler ve Osmanlı ileri gelenleri bu emre karşı gelinemeyeceğini düşünmüşler fakat sonra bunun bir oyun olduğunu tuzak olabileceğini anladılar. Timur’u aşağıdan alan sözler ve armağanlarla yanıt verdiler (‘’Mehmet Dağ tarafın tuttu, dağlar başında seyredüp. Timur’un Anadolu’dan ayrılmasını bekledi’’)
Prof. DR. Halil İnalcık’a göre Çelebi Mehmet’in Ankara Savaşından sonra Timur askerinden kaçıp sığındığı yer, Seben etrafındaki mağaralardır. Timur Anadolu’da yağmalarla geçen 1(bir) yıl kadar kaldıktan sonra Semerkant’a dönmek üzere hareket etti. Timur’un yurduna dönmek üzere Erzincan’a vardığını öğrenen Çelebi Mehmet ve yanındakiler ‘’dağlar arasından inip Mudurnu’ya vardılar’’ (Temmuz veya Ağustos 1403).Süleyman ve Musa Çelebi’ye karşı uzun bir mücadele sonunda Mehmet Çelebi 1413’te tek başına saltanat tahtına oturmuştur. Mehmet kardeşleri arasında Timur’a karşı gelmiş tek sultandır ve boğazda ki kontrolü dolayısı ile İmparator II.Manuel ile dostluğu, başarılarında önemli rol oynamıştır.
Bolu’dan Seben(çarşanba)kasabası erişmek için ormanlar arasından uzun bir yolculuk gerekir. Seben’e dereboy vadisinden veya Nallıhan-Hacıağız köyünden varılır. Seben ilçesi Kartalkaya’dan güneyde ipek yolu üzerinde ki Nallıhan-Beypazarı ilçelerine uzanan bir bölgede 30 kadar köyü kapsar. Köyler başlıca tipik Türkmen adları taşır(yuva, alpagut, Kızık)ve Osmanlı dönemi köyleri(Solaklar, Musasofular)ile ekonomik yerleşim merkezlerini (Çeltikderesi) kapsar. Seben kuzey tarafından oldukça sık orman örtüsü ile kaplıdır, çevresi derin vadiler ve sarp dağlar ile çevrilidir. Timur’un ordusunun bu sarp dağları aşması pek de kolay değildi. Seben’i çeviren dağlar arasında dar vadiler ve yamaçlarda onlarca mağara, çağlar boyunca yerleşim ve sığınak merkezleri oluşturmuştur.
Mağaralar başlıca I.’’Solaklar Mağaraları’’,Seben’3 km’dir.II.’’Mustar Mağaraları’’,Seben’e 7km.III.’’Çeltikdere Mağaraları’’Seben’e 24 km uzaklıktadır.Tüm bu mağaralar,bölgeye hakim nevruz tepesi etrafındaki vadilerdedir.
H.1332 tarihli Salname’de 350 köy içeren Çarşanba Nahiyesi Mudurnu’ya Bağlıdır.Seben adı 1946’da İnönü ziyaretinde verilmiştir.
Klaudiopolis arazilerinin hangi asiretlere hibe edildigini, ilk köylerin nasil kuruldugunu ögrenebilir miyiz? Tahrir kayitlari ne diyor.