MENGEN YÖREMİZİN İNCİSİ PAZARKÖY

Sercan Sezen

PAZARKÖY BELDESİNİN TARİHİ

·         BELDENİN TARİHÇESİ : Mengen ve çevresinin tarihi çok eskilere dayanmakta ve Bolu tarihi ile eşit oldugu sanılmaktadır. Bu bölgeyi M.Ö. 74 yılında Bithynia Krali IV. NIKOMEDES Romalılara devretmiştir. Romalılardan sonra da bölgeye Bizanslılar sahip çıkmışlardır.

·         İçinde yaşadığımız Mengen bölgesini bize kazandıran Selçuklular, Candaroğulları ve Osmanlılardır. Mengen isminin nereden geldiği ve bu ismi ne zaman aldigi hususunda bir kesinlik yoktur. Ancak bazi kaynaklar da yörenin yerleşim yeri isimlerinin değişikliği gösterilirken, “dengen” isminin Candaroğulları ve Osmanlılardan kaldığını görmekteyiz. Mengen ve çevresinin 1395 yılında Gerede ile birlikte Osmanlı topraklarına katıldığı anlaşılıyor.

·         Kaynaklarda 1453’de İstanbul’un fethedilmesi hadisesinin Bolu bölgesinde sevinçle karşılandığı zikrediliriken 1461’de Fatih Sultan Mehmed’in Amasra hakiminin cezalandırılması amacıyla çıktığı seferin güzergahı sayılırken de Bolu ve Hızırbey ile Mengen yolunu takip ettiği belirtilmekte ve sık ormanların ilerleyişe engel teşkil ettiği açıklanmaktadır. Yavuz Sultan Selim devrinde ve 1519’da Bolu’nun teşekkül ettiği sancaklar sayılırken Mengen’in de ismi geçmektedir.

Diğer yandan 1940 yılında muhassilliğin alınması hususunda Gümrükçü Osmanpaşazade Ethem Bey’in Mengen muhassilliğini aldığı da kayıtlarda bulunmaktadır. Bu arada önemli bir hususu da belirtmek gerekir. KAYNAKLARDA GEÇEN MENGEN BUGÜNKÜ ILÇE MERKEZI OLMAYIP PAZARKÖY BELDESI VE BUGÜNKÜ MENGEN’İ DE İÇİNE ALACAK ŞEKİLDE O ÇEVRENİN ADIDIR.

15. yüzyıl başında ve Yıldırım Beyazıt zamanında Anadolu’nun bütün kuzeybatı kısmı Osmanlı idaresine girmiştir. Ankara ve Timur istilasından sonra Bolu havalisi İsfendiyaroğullarının tecavüzüne ugramış ise de II. Murat zamanında tekrar Osmanlı idaresine geçmiştir. İlçenin GÜNEYHISAR ve TOPYAZI denilen mevkiilerindeki yer altı mağaraları NAZIRLAR Köyü yakınlarındaki tarihi kalıntılar , bu yörenin tarihinin çok eski devirlere uzandığını göstermektedir.

·         İlk Türk aşiretinin önce Mengen’in güneydoğusundaki EĞRİOVA yaylalarına geldiği fakat buranın yüksek rakımlı olması nedeniyle barınmalarına elverişli bulunmadığı, kendilerine daha müsait olan Mengen deresi içlerine yayıldıkları tahmin edilmektedir. İki koldan hareket eden kabilelerden bir kısmı şimdi KÖSEKADILAR adını taşıyan mahallenin içine ve civarına yerleşmişlerdir. Diğer ikinci kol ise buradan 3 kilometre mesafedeki ALİBEYLER ve o zamanki adları ile ODABAŞILAR, MUKAYYİD, KABASALİH, DEMİRCİHORASAN, YILKAN KARACA, HASANBAŞLAR VE KÜÇÜKHASAN adları altında bugünkü bucak merkezi civarına yerleşmişlerdir.

·         Mengen ilçe olmadan önce Rumbeyli ve Beşler olmak üzere iki mahallesi ile PAZARKÖY beldesine, PAZARKÖY de Gerede’ye bağlı bulunmaktaydı. Rumbeyli mahallesi daha sonra Türkbeyli’ye dönüştürülmüştür.

·         Mengen’i tarihçesi ile ele aldığımızda, dört bölümde incelemek daha dogru olur.

·         •  İLK DEVİR

·         •  VOYVADALIK DEVRİ

·         •  NAHİYE DEVRİ

·         •  KAZA DEVRİ

·         1)İLK DEVİR : M.Ö. 74 Yılında Bithynia’dan önce Roma’ya daha sonrada Bizans’a geçen bu bölge 1395’de Osmanlı’lara geçer ve Gerede’ye baglanır. Mengen 1512 yılına kadar Gerede’nin geçirdigi yönetim devrelerine ortak olur. İdari tarihçeye göre bir kaç bey tarafindan idare olunduğu belirtilmektedir. Bu beyler Konak köyünde KOLÇAKPAŞAOGLU MIRIALI, “PAZARKÖY” DE ALBAŞOGLU ve Susuz köyünde FEYZULLAH AĞA’DIR.

·         1829 Tarihine kadar Mengen 9 divandan teşekkül etmekteydi.

·         •  Kavurgalar Divani ( Beşler, Rumbeyli, Konak, Hacıahmetler)

·         •  Rüknettin Divani ( Rüknettin,Demirciler,Dereköy, Teberikler, Kavacik, Sazlar)

·         •  Çibik Divani ( Çubuk,Kiyaslar, Akveren)

·         •  Bürnük Divani(Bürnük, Çirdak, Karaisak )

·         •  PAZARKÖY DIVANI ( Seyhler, PAZARKÖY, Düzagaç, Akinek

·         •  Nazirlar Divani ( Nazirlar , Düzköy )

·         •  Yörükler Divani ( Kuzgöl, Sazlar, Yörükler )

·         •  Ilyaslar Divani (Ilyaslar, Karaseyhler, Sarikadilar, Çayköy )

·         •  Seyre Divani (Seyre, Alibeyler, Karandi, Arak, Karacalar )

·

·         2) VOYVADALIK DEVRİ : ( 1861-1869) 19.Yüzyıl başlarında bütün Anadolu’da oldugu gibi Bolu ve çevresinde de halkin huzuru kalmamistir. Bu nedenle devletçe yeniden bir teskilatlanmaya gidilmistir. Bu bağlamda Mengen’de yeniden kurulan Bolu- Viransehir birlesik mutasarrifligi vardi.Bunlarin yönetimi halk tarafindan seçilen ayanlar tarafindan yapilirdi. Bolu mutasarrifligi l864 de Kastamonu vilayetine baglandi.Bu arada Bolu’nun da baglilari Mengen ile birlikte 31’e ulasmistir.

·         3)NAHIYE DEVRİ : (1870-1948) Bolu’ ya bagli olan kazalar 1870 yilinda bese inmistir.Bunlardan biride Gerede’ dir.Mengen’in statüsü ise Gerede’ ye bagli bucak konumundadir.1878 devlet salnamesine göre Gerede Kastamonu vilayetine bagli Bolu sancaginin bir kazasidir.Gerede’ye bagli nahiye olarak sadece Mengen görülmektedir.

EKONOMİ

Pazarköy beldemizde iş sahasının kısıtlı olması ve aşçılığın atalardan bu yana sürmesi nedeniyle halkın büyük bir kısmı, büyük şehirlerde ve yurt  dışında  aşçı olarak çalışmaktadır. Tarım ve hayvancılık da yapılmakta olup, geleneksel olarak düzenlenen Yayla Şenliklerimizde tarım ve hayvancılık faaliyetleri desteklenmekte ve ödüllendirilmektedir. Ekonomik yönden, ormanın çok önemli bir yeri vardır. Yakacak ve üretim olarak orman ürünleri büyük bir önem taşır.

SANAYİ

        İlçemizde sanayi genellikle orman ürünlerine dayanmaktadır. Bu orman emvalleri, ilçe merkezinde ve köylerde bulunan hızar ve mobilya atölyelerinde en iyi şekilde değerlendirilmektedir. Ayrıca, süt entegre tesislerimiz de değerlerimiz arasındadır.

Erdal YALÇIN