Enflasyon
Hayatımızda bizimle birlikte iç içe olan bazen artan, bazen azalan ve karar alma mekanizmalarında etkileri olan, toplumları çeşitli boyutlarda etkileyen bu kavram nedir?
Enflasyon, fiyatların genel olarak ve sürekli bir biçimde yükselme eğiliminde olması, dolayısıyla paranın satın alma gücünü yitirmesi olarak tanımlanabilir. Fiyatlar genel düzeyinde artışı ifade etmektedir.
Enflasyonun sosyal, ekonomik ve psikolojik sonuçları vardır:
Ekonomik sonuçlarına baktığımızda;
- · Kârlarda düşüşe neden olduğu için, üretim yapmak yerine elde var olan tasarruflar gayrimenkul, döviz, altın vb. varlıklara yatırılmaktadır.
- · Üretim azaldığı için, yapılan üretim iç piyasanın ihtiyacını karşılamak için kullanılmakta hatta yetersiz kalmakta, bunun sonucu olarak ihracat gelirlerinde düşüş meydana gelmektedir. Ayrıca iç piyasa ihtiyacını karşılamaktaki yetersizlik fiyat artışını da beraberinde getirmektedir.
- · Ortaya çıkan durum bütçe gelirlerini olumsuz etkilemekte, bütçe açığının finansmanı için dış borçlanmaya yönelmek durumunda kalınmaktadır.
- · Tasarruf hacmi daraldığı için ulusal paradan kaçış başlamakta ve spekülatif amaçlı yatırımlar artmakta, kayıt dışılığa yönelime sebep olmaktadır.
- · Enflasyon bir anlamda fertlerden fertlere gelir transferi olduğu için, düşük gelirli gruplardan yüksek gelir gruplarına doğru gelir transferinde bir araç olmaktadır.
Sosyal sonuçlarına baktığımızda ise;
- · Maliyet artışları nedeniyle maaş ve ücretlere artış yapılamamaktadır.
- · Düşük gelire bağlı olarak, aile içi ilişkiler gerginleşmekte ve aile içi dayanışma düşmektedir.
- · Mal ve hizmet fiyatlarının artmasına rağmen, gelirlerde artış olmaması tüketicinin refah düzeyinde düşüşe neden olmaktadır.
- · Refah düzeyinde düşüş gelir dağılımının bozulmasına, huzursuz/sağlıksız bir toplum yapısının oluşmasına, toplumun yozlaşması ile sonuçlanmaktadır. Sosyal barışı bozucu etkisi vardır.
- · Yüksek enflasyona bağlı olan işsizlik verimliliği azaltmaktadır.
- · Ekonomi ahlakının bozulması ile yüksek enflasyon arasında yakın bir ilişki vardır. Dolandırıcılık, marjinallik, iş ahlakından uzaklaşma, vergiye başkaldırı, evin iş yeri gibi kullanılması vb. olumsuzluklara neden olmaktadır.
- · Ortaya çıkan geçim sıkıntısı hırsızlık, madde bağımlılığı, fuhuş, rüşvet, hayali ihracat, kara para gibi olumsuzlukları beraberinde getirmektedir.
Psikolojik sonuçlarına baktığımızda ise;
Enflasyon, toplumun genelinde ortaya çıkardığı bozulmalarla birlikte yabancılaşma, çatışma, saldırganlık, aile içi ilişkilerin gerginleşmesi, aile içi dayanışmayı ortadan kaldırması, psikolojik sıkıntılar gibi pek çok olayın kaynağında yer almaktadır. Enflasyon bu olayların temel sebebi olarak değerlendirilmese bile, bu olayları hızlandırıcı yönde etki göstermektedir.
Uğur Salih UÇAR
