18°
BOLU’NUN SON 10 SENE İÇİNDEKİ SANAYİSİ VE ÜRETİMİ
Geçen seferki yazımda Bolu’nun eğitim, işsizlik ve nüfus ile ilgili konularını ele almıştım. Bu uzun yazı dizimin bu kısmında ise enerji, hayvancılık, sanayi ve üretim konularını ele alacağım.
Bolu ilinin, nüfusuna oranla çok yüksek bir enerji tüketimi vardır. Bu tüketimde en büyük payı büyük sanayi kuruluşlarımızın harcadığı enerji miktarı oluşturmaktadır. Buna rağmen Bolu halkı ve işletmeleri kaçak elektrik kullanımında çok düşük seviyelerde kalarak, %5.40’la TEDAŞ verilerine göre bölgedeki TR42 statüsüne girmiş ve ülkemizdeki en bilinçli illerden biri olduğunu burada da kanıtlamıştır. 2000’li yılların başından günümüze kadar Bolu’da enerji tüketimi %38 artmıştır. Nüfusun sabit kalarak tüketimin artması Bolu’nun yaşam standartlarının değiştiğine dair iyi bir örnektir. Buna rağmen Bolu 2000 yılında Türkiye’de enerji tüketim payı %0.52 iken bu oran 2009 yılında % 0.48’e düşmüştür. Burada kafaların karışmaması için bir noktayı açıklamak istiyorum. Bolu son on senede enerji tüketimini %38 arttırdığı halde nasıl oluyor da Türkiye’deki enerji kullanımındaki payı düşüyor derseniz bunun cevabı şu şekilde olacaktır. Demek ki Bolu ilinde ki nüfus ve sanayileşme oranı artışı Türkiye’deki toplam enerji tüketiminin artış oranının altında kalmıştır.
Hayvancılık sektöründe ise Bolu büyük baş ve küçükbaşta umduğunu bulamasa da kümes hayvancılığında şehir genelinde yakaladığı yaklaşık 3 milyar TL ciro ile Türkiye’nin beyaz et ihtiyacını %30- 35 arasında karşılayan lokomotif bir şehirdir. Bolu’da kümes hayvancılığı 2000’li yılların başından bugüne kadar %150 civarında bir büyüme göstermiştir. Beyaz et firmalarının kuş gribinden görmüş olduğu zararı da hesaba katarsak bu alışagelmedik çok yüksek bir rakamdır. Tavukçuluktaki bu yükseliş ve tavukçuluğun gün geçtikçe gözde bir sektör olması hayvancılığın da gözden düşmesine neden olan en büyük etkenlerden biridir. Bugün beyaz et sektöründeki sistemin, firmalarla tavuk çiftliği sahibi girişimciler arasındaki kazan-kazan ilişkisine bağlı bir yapısı olduğu için halk küçük ve büyük başta risk alma taraftarı olmuyor. Ayrıca bu durum Bolu için kanatlı hayvan yetiştiriciliğinde en büyük sorun olan yıllık 150bin tonu geçen kanatlı hayvan atıkları sorununa neden olmakta. Bu atıklar Bolu için artık öyle ciddi zararlar oluşturmaktadır ki Tabii Kaynaklar ve Enerji Bakanlığının il raporlarında da ciddi anlamda bir sorun olarak yer almaktadır. Bu konuda Bolu’nun bu atıkları enerjiye ve yararlı organik gübreye dönüştürecek ciddi yatırımlara ihtiyacı vardır. Türkiye geneline bakarak karşılaştırma yapacak olursak eğer büyükbaş hayvancılıktaki artışa rağmen küçükbaş hayvancılıkta ciddi bir azalma gözümüze çarpmaktadır.
İktisadi faaliyetlerde ise maalesef bir önceki yazımda da söylediğim gibi birkaç öncü firma Bolu ekonomisini sırtlamış ve götürmekte. 2010 yılı ihracat rakamlarına göre tarımsal ürün ihracatında;
• Barilla Gıda (Filiz Makarna) 8.000 ton makarna, sos ve irmik vb. ürün ihraç etmiş,
• Danone Hayat İçecek A.Ş 120 ton Aromalı Maden suyu ihraç etmiş;
• Toplamda İhraç edilen miktar ise 8.200 tondur. Yani diğer firmalar tamamı toplam ihracatın sadece yaklaşık %1lik kısmını gerçekleştirebilmişlerdir.
İlde 4 tane Organize sanayi bölgesi bulunmaktadır. Bolu OSB’de yaklaşık 45 iş yeri bulunmaktadır. Buna ek olarak Tekstil OSB 74 hektarlık alan üzerinde 41 sanayi parselinden oluşacak şekilde kamulaştırma ve alt yapı çalışmaları devam etmekdir.
Gerede OSB de ise 51 sanayi parselinden sadece 11 adedi tahsis edilmeyi beklemektedir. Bunun yanında Gerede Deri OSB 41 hektarlık alanın kamulaştırma çalışmaları devam etmektedir. Toplam alanı 120 hektar olan Deri OSB’nin her biri 5–6 dönüm olan toplamda 132 sanayi parselinden oluşmaktadır. Atık su arıtma tesisi ve tamamlanmış alt yapı çalışmalarının tamamlanması ile birlikte ilçedeki deri imalatçıları yavaş yavaş OSB’ye taşınacaktır.
Yeniçağ için ise 50 parselden oluşan bir OSB projesi vardır. Bolu genelinde hepimizin bildiği gibi metal sanayi, orman ürünleri ve gıda sektörü aldıkları payla çok önemli olmakla birlikte Bolu’da şimdilik pek göze çarpmayan bir tekstil sektörü vardır. 2000’li yıllardan önce %1’in altında olan bu sektör payı 2010 yılında %10 gibi bir rakama ulaşmıştır. Bu verilerden bağımsız olarak baktığımızda en üzüntü veren kısım ise makine teçhizat alanında Arçelik’in üretim birimlerinin Bolu’dan ayrılmasıdır.
Bolu iline kayıtlı istihdam sayısı ulaşabildiğimiz son bakanlık verilerine göre 14binin biraz üzerindedir. Sanayide istihdamın %85 işçi, %3 mühendis ve %12 diğer çalışanlardır. Sanayi işletmelerinin %53’ü mikro ölçekli, %35’i küçük ölçekli, %10’u orta ölçekli, %3’ü büyük ölçeklidir. İlde sektörel kapasite kullanım ortalaması %58 iken en yüksek oran %75 ile tekstil en düşük oran %38 ile madendir. Bolu OSB’de 2.960 kişi istihdam edilmektedir. Gerede OSB’de 250 kişi istihdam edilmektedir. Küçük Sanayi sitelerinde ise doluluk oranı Gerede, Merkez I Merkez II, Yeniçağda %100 iken bu oran Mengen Bölgesinde %81dir. Mengen aşçılığıyla dünyaya marka olmuş reklam sorunu çekmeyen bir ilçe konumundadır. Gerek Avrupa’da ki en büyük laminat fabrikasına sahip olması (Gentaş Laminant ve Werzalit fabrikası bulunmakta ve şuan için borsada ki değeri 160 milyon TLdir.) gerekse bu sene 28. düzenlenen festival ilçeyi cazibeli bir hale getirmesi gerekmekte iken ilçe her sene artan bir şekilde göç vermekte ve değer kaybetmektedir.
Mengen Belediyesi’nin son yıllarda yapmış olduğu sönük festivallerle turizm gelirlerini doğru kullanamaması, ilçede oluşan yoğun göç, sanayi bölgesini bir türlü aktifleştirememesi ve diğer belediyelerden geri kalması maalesef belediyenin elinde ki imkanlarını bir türlü doğru projelerle yönlendiremediği kanaatini oluşturmaktadır. Bakanlığın geçen seneki raporunda da bu konuya şu satırlarla değinilmiştir: “İl ekonomisinin gelişmesi için, katma değer bakımından imalat sanayi ve tarıma dayalı sanayi sektörlerine dönük bir yoğunlaşmanın olması gerekir. Bunun içinde KOSGEB gibi sanayi destek birimlerinin Eğitim danışmanlık yatırım Proje değerlendirme vb. hizmetlerini veren birer şubelerinin Bolu OSB içinde kurulması gereklidir. Ayrıca KSS’ lerinin ildeki büyük sanayi işletmeleri ile yan sanayi olarak bağlantıları olduğu dikkate alınarak bu KSS’ lerinin diğer illerdeki sanayiciler için bir çekim merkezi haline getirilmeleri önem taşımaktadır (T.C.Bilim, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Sanayi Genel Müdürlüğü, 81 İl Durum Raporu, Nisan 2011: 130-13.”
Yazımın bu bölümünde de Bolumuzu rakamlarla bilimsel açıdan gözler önüne serdik. Bu güne kadar Bolumuzun gelişiminin artı ya da eksi değer yaratıp yaratmadığını öncelikle sizlerin yorumuna bırakıyorum. Kosgeb’in 4 gruba ayırdığı teşvik gölgeleri arasında Bolu’yu Kocaeli, İstanbul gibi sanayi kenti içerisinde; Doğu Marmara Kalkınma Ajansı (MARKA) çatısı altında 1.bölgede bulunmaktadır ve teşviklerden en az yararlanan bölge konumundadır. Buna karşı Bartın, Zonguldak, Kastamonu Batı Karadeniz Kalkınma Ajansı 3. bölgede kalmaktadır. Bu süreç böyle devam ettikçe maalesef komşu illerimiz bizlerden çok daha iyi teşvikler alarak sanayileşmelerinde bizden çok avantajlı durumlarını koruyacaktır.
Bolu ile ilgili bir diğer yazımı en kısa zamanda sizlerle paylaşacağım. Hoşçakalın.
D. Uğur TURAN
EBU GRUP
Uluslararası Ticaret ve Enerji Danışmanlığı
Kurumsal İlişkiler Müdürü
